Mikro i małe firmy rosną w siłę

– Nastroje w stosunku do ubiegłego roku trochę się pogorszyły. Natomiast ponieważ nasze badania robimy od siedmiu lat to jest drugi najlepszy wynik w historii. Jeżeli chodzi o branże to dosyć ciekawie to wygląda, bo branża  przetwórstwa przemysłowego, budowlana i usługowa w zasadzie mają identyczny wskaźnik. Natomiast trochę odstaje od tego ogólnego obrazu branża handlowa. Tutaj co roku wyniki są najgorsze, natomiast dobrym symptomem jest to, że ta różnica pomiędzy tymi trzema pierwszymi branżami a handlem z roku na rok się zmniejsza – mówi newsrm.tv Tomasz Kierzkowski, Bank Pekao SA.

W tym roku tematem specjalnym siódmej edycji „Raportu o sytuacji mikro i małych firm” Banku Pekao SA są inwestycje w mikro i małych firmach. Niemal co druga mikro i mała firma (49%) realizowała projekty inwestycyjne w ciągu ostatnich 12 miesięcy – to wzrost o +3 p.p. w ciągu roku i aż o +9 p.p. w ciągu dwóch lat. 65% małych firm realizowało projekty inwestycyjne. Wzrosły również nakłady inwestycyjne: wartość 56% zrealizowanych inwestycji wyniosła od 10 do 100 tys. złotych (o 2 p.p. więcej niż w ubiegłym roku), a wartość 18% inwestycji przekroczyła 100 tys. złotych (wzrost o 4 p.p.).

– Na przestrzeni ostatnich kilku lat małe i mikro firmy okrzepły i umiejętnie konkurują na rynku. Myślą o rozwoju i poprawie efektywności działania, o czym świadczy rosnąca trzeci rok z rzędu liczba inwestujących firm oraz wielkość nakładów inwestycyjnych. Korzystne warunki makroekonomiczne, dobra dostępność finansowania zewnętrznego oraz duże potrzeby inwestycyjne pozwalają zakładać, że rosnąca aktywność inwestycyjna mikro i małych firm będzie w kolejnych latach podtrzymana – mówi Grzegorz Piwowar, Wiceprezes Zarządu Banku Pekao SA.

Co istotne, najwyższy odsetek inwestujących firm odnotowano w każdej z badanych branż. Najczęściej inwestowały firmy w sektorze produkcji (55,5%), na drugim miejscu znalazło się budownictwo (54,9% firm), a następnie usługi (49,8%) i handel (41,4%).

Przedsiębiorcy realizują inwestycje, żeby poprawić efektywność (56%), dokonać wymiany środków trwałych (42%) oraz w odpowiedzi na popyt na produkty i usługi firmy na rynku (19%). Dominują inwestycje modernizacyjne, polegające na zakupie aktywów, których do tej pory nie było w firmie (62% w ostatnich 12 miesiącach i aż 70% planowane na kolejny rok). Przedsiębiorcy inwestowali przede wszystkim w wyposażenie, narzędzia i przyrządy (50%), maszyny i urządzenia (44%), w środki transportu (31%), budynki (13%), wartości niematerialne i prawne (11%) oraz grunty (4%). Struktura inwestycji mocno różni się w zależności od specyfiki branży – w maszyny i urządzenia inwestowało 66% firm produkcyjnych, w środki transportu 36% firm budowlanych, a w budynki i budowle 19% firm handlowych.

Mimo finansowania inwestycji głównie ze środków własnych (85%, spadek o 1 p.p. w porównaniu z 2015 r.), coraz popularniejszy staje się kredyt bankowy oraz leasing, z którego w ostatnim roku korzystało odpowiednio 19% (o 1 p.p. więcej w porównaniu 2015 r.) i 17% firm (o 4 p.p. więcej niż rok temu). W 2017 r. aż 30% właścicieli chce sfinansować inwestycje kredytem, a 19% leasingiem. Sprzyjać temu będą między innymi dostępne na rynku linie gwarancyjne.

Nie odnotowano przełomu w zakresie innowacyjności, od lat utrzymuje się ona na podobnym poziomie. Innowacje produktowe w ostatnich 12 miesiącach wdrożyło 24% firm, a innowacje procesowe – 17% firm. W 2016 r. wartość 11% projektów innowacyjnych przekroczyła 100 tys. złotych, wobec 5% w 2015 r. W ostatnich 12 miesiącach innowacje częściej finansowane były kredytem (16% vs. 10% w roku 2015) oraz leasingiem (8% vs. 4%).

– Wobec dużej konkurencji na rynku, rosnących oczekiwań i wymagań klientów oraz naturalnej dla mikro i małych firm elastyczności w dostosowywaniu się do sytuacji na rynku, należałoby oczekiwać, iż wskaźniki innowacyjności w grupie najmniejszych przedsiębiorstw będą wyższe. Zwiększenie innowacyjności to zadanie i wyzwanie dla polskich przedsiębiorców. Czynnikiem wspierającym powinna być większa skłonność firm do korzystania z finansowania zewnętrznego oraz wykorzystanie dedykowanego wsparcia w ramach środków unijnych i rozwiązań krajowych – mówi Grzegorz Piwowar.

W tegorocznym badaniu przedsiębiorcy byli także pytani o inwestycje w kapitał ludzki. Właściciele firm wskazali na wiele obszarów, które wymagają podniesienia kwalifikacji. Najczęściej były to języki obce (26%), specjalistyczna wiedza związana z prowadzoną działalnością (25%), marketing i reklama (24%) oraz informatyka (18%). W okresie ostatniego roku kwalifikacje te były podnoszone poprzez samokształcenie (51%), udział w kursach i szkoleniach (40%) oraz w konferencjach i seminariach (19%). Nakłady na kształcenie właścicieli i pracowników firm nie są duże – jedynie w 25% badanych przedsiębiorstw roczne wydatki przekroczyły kwotę 2 tysięcy złotych.

Kolejny dobry rok dla eksporterów

Dynamicznie rośnie eksport w segmencie mikro i małych firm. Odsetek eksportujących mikro i małych firm zwiększył się w ciągu roku o +3 p.p. do poziomu 18% – jest to dwa razy więcej niż w pierwszym badaniu z 2010 roku. Przedsiębiorcy wysoko oceniają przychody z eksportu. Średnia ocena przychodów z eksportu jest o 8 punktów wyższa od oceny całkowitych przychodów. Prognozy na 2017 r. są optymistyczne – 19% przedsiębiorców planuje sprzedaż towarów i usług zagranicą, a przychody z tej działalności powinny być wyższe niż w roku 2016.

– Mikro i małe firmy coraz lepiej radzą sobie na zagranicznych rynkach. Coraz większe grono polskich przedsiębiorców czerpie korzyści z działalności eksportowej. W badaniu przychody z eksportu są oceniane znacznie wyżej od przychodów firm działających wyłącznie na rynku krajowym. Z deklaracji przedsiębiorców wynika, że za rok wyniki powinny być jeszcze lepsze – mówi Grzegorz Piwowar.

Ogólny Wskaźnik Koniunktury (+3 pkt powyżej średniej z 2010-2015)

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm jest kalkulowany w oparciu o odpowiedzi przedsiębiorców na pytania dotyczące oceny ostatnich 12 miesięcy oraz perspektyw rozwoju w okresie kolejnych 12 miesięcy w ośmiu obszarach. W 2016 r. nastroje najmniejszych firm były zbliżone do tych sprzed dwóch lat.

Średnia wartość Ogólnego Wskaźnika Koniunktury wyniosła 96,7 pkt – o 1,6 pkt mniej niż w rekordowym 2015 roku oraz o +0,3 pkt więcej niż dwa lata temu. Był to drugi najlepszy wynik w historii badań – o +3 pkt powyżej średniej z lat 2010-2015 (93,7 pkt). Wskaźnik za ostatnie 12 miesięcy wyniósł 95,4 pkt, a wskaźnik na kolejne 12 miesięcy wyniósł 97,9 pkt.

W układzie branżowym średnia wartość Wskaźnika w sektorze usługowym, budowlanym i produkcyjnym jest podobna (odpowiednio 97,6 pkt, 97,4 pkt oraz 96,9 pkt). Drugi rok z rzędu zmniejsza się dystans pomiędzy tymi branżami a handlem (95 pkt). W układzie wojewódzkim najlepiej sytuację swoich firm oraz otoczenia gospodarczego ocenili przedsiębiorcy z województwa małopolskiego (98,5 pkt) i podkarpackiego (98 pkt).

Generalnie ostatnie 12 miesięcy było dobrym okresem dla mikro i małych przedsiębiorstw – wysoko ocenione zostały wskaźniki związane z sytuacją firmy, przychodami firmy i wynikiem finansowym. Bardzo dobra sytuacja na rynku pracy z najniższym od 25 lat poziomem bezrobocia znalazła odzwierciedlenie w rekordowo wysokiej ocenie poziomu zatrudnienia w firmach (101 punktów). Niżej ocenione zostały obszary, na które przedsiębiorcy nie mają bezpośredniego wpływu, czyli ogólna sytuacja gospodarcza i sytuacja branży. Po raz kolejny przedsiębiorcy wysoko ocenili dostępność finansowania zewnętrznego (średni wskaźnik na poziomie 99,1 pkt). Niski poziom stóp procentowych i zmiana postaw przedsiębiorców (mniejsza awersja do zadłużenia) spowodowały, że w ostatnich 12 miesiącach z finansowania zewnętrznego przy prowadzeniu działalności gospodarczej skorzystała największa do tej pory liczba przedsiębiorców (28%, o 2 p.p. więcej niż w roku 2015).

Bariery rozwojowe niezmienne, coraz bardziej przyjazne otoczenie biznesu

Przedsiębiorcy wśród największych barier rozwojowych, podobnie jak w ubiegłych latach, wskazywali na podatki (3,66 pkt w skali od 1 do 5), koszty pracy (3,53 pkt) i konkurencję (3,27 pkt) Warto podkreślić, że po raz pierwszy wszystkie obszary związane z otoczeniem biznesu zostały ocenione na ponad 100 punktów: usługi świadczone przez lokalną administrację (104 pkt), usługi doradcze banków w zakresie kredytów (103 pkt), uciążliwość kontroli (101 pkt) oraz korzyści z przynależności do organizacji biznesowych (100 pkt).